Σπανίως η Ελλάδα βρέθηκε αντιμέτωπη με τόσες πολλές προκλήσεις, τόσο απαιτητικές και συχνά μάλιστα συγκρουόμενες, όπως αυτές που αντιμετωπίζουμε σήμερα και αναλύθηκαν στα προηγούμενα κεφάλαια: δημοσιονομική ασφυξία, βαθιά ύφεση και ανάγκη νέων μεταρρυθμίσεων.
Η πίεση γίνεται όμως ακόμα μεγαλύτερη γιατί την ίδια περίοδο σχεδιάζεται η εισαγωγή νέων πλαισίων οικονομικού συντονισμού και διακυβέρνησης στην Ευρωζώνη, που θα περιορίσει αισθητά τα περιθώρια εθνικών σχεδιασμών και θα επιβάλει υπερεθνικούς κανόνες στην ασκούμενη πολιτική, τους μισθούς και τα όρια κοινωνικής ασφάλισης. Το γεγονός μάλιστα ότι οι κανόνες αυτοί επινοήθηκαν με αφορμή την ελληνική κρίση, σημαίνει ότι η εφαρμογή τους σε εμάς θα είναι πιο άμεση και επιτακτική από οποιαδήποτε άλλη χώρα.
Εύλογα λοιπόν πλανάται το ερώτημα στους έλληνες πολίτες, στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη και στις διεθνείς αγορές: Θα καταφέρουμε ή όχι να ανταποκριθούμε στις παραπάνω προκλήσεις ταυτόχρονα, έγκαιρα και αποτελεσματικά;
Εάν η απάντηση δεν είναι καταφατική, τότε η μία αστοχία θα οδηγήσει στην επόμενη και καθένας θα προσπαθήσει να διασφαλίσει όπως-όπως τα δικά του συμφέροντα σε βάρος των άλλων.
Για παράδειγμα, τυχόν αποτυχία της δημοσιονομικής προσαρμογής, θα οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη ύφεση, αφού κανείς δεν θα εμπιστεύεται τη χώρα μας για να επενδύσει, να ανοίξει επιχείρηση ή να σταδιοδρομήσει επαγγελματικά.
Η Ευρώπη θα μας εντάξει στην κατηγορία των καθ’ έξιν αποτυχημένων χωρών, με οδυνηρές επιπτώσεις όχι μόνο στην οικονομική στήριξη των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης, αλλά και στο πολιτικό κύρος της χώρας και τη συμμετοχή μας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Η Ευρώπη θα μας εντάξει στην κατηγορία των καθ’ έξιν αποτυχημένων χωρών, με οδυνηρές επιπτώσεις όχι μόνο στην οικονομική στήριξη των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης, αλλά και στο πολιτικό κύρος της χώρας και τη συμμετοχή μας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Αλλά και τυχόν αποτυχία στην αναζήτηση ταχείας εξόδου από την ύφεση θα καταστήσει οικονομικά ανέφικτη και κοινωνικά ανυπόφορη τη δημοσιονομική προσαρμογή, πυροδοτώντας ένα νέο φαύλο κύκλο υπερφορολόγησης, αναπτυξιακής υστέρησης και υπερχρέωσης, με ανυπολόγιστο κόστος στις αυριανές γενιές.
Και βέβαια τυχόν αδυναμία συμμόρφωσης με το νέο πλαίσιο ευρωπαϊκών κανόνων, όχι μόνο δεν θα διευκολύνει την επίτευξη των άλλων στόχων, όπως δημαγωγικά διακηρύσσουν διάφοροι, αλλά θα μας οδηγήσει σε νέες, ακόμα μεγαλύτερες περιπέτειες αναξιοπιστίας και διεθνούς αμφισβήτησης.
Η Ελλάδα σήμερα δεν έχει τη διακριτική ευχέρεια να διαλέξει τι θα κάνει και τι θα αφήσει εκτός. Δεν έχει καν την ευχέρεια να επιλέξει τους ρυθμούς. Πρέπει να επιτύχει και τους τρείς στόχους μαζί, «εδώ και τώρα». Όπως δέκα χρόνια πριν, η αταλάντευτη επιλογή της ένταξης στην ΟΝΕ διέσωσε τη χώρα από τριτοκοσμικές περιπέτειες, έτσι και σήμερα, μόνο η υιοθέτηση ενός νέου προτύπου δυναμικής, ανταγωνιστικής και ισόρροπης ανάπτυξης με αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, μπορεί να διασφαλίσει την απρόσκοπτη πορεία της Ελλάδας μαζί με τις άλλες ευρωπαϊκές κοινωνίες και να ανακόψει την απόκλιση και την υστέρηση, που διαφορετικά θα είναι η μοιραία - όχι αναπόφευκτη - κατάληξη.
...............
Το ίδιο το Μνημόνιο θα έπρεπε να μετεξελιχθεί σε μία Διακρατική Συμφωνία της Ελλάδας με τους ευρωπαίους εταίρους και το ΔΝΤ, που θα θέτει δημοσιονομικά κριτήρια ως προαπαιτούμενα για την καταβολή των δανείων βοήθειας, χωρίς όμως την επιβολή των μέσων πολιτικής, όπως γίνεται σήμερα. Το πλαίσιο που είχε η Συμφωνία του Μάαστριχτ ή ακόμα και τα πλαίσια που θα εισάγει το Ευρω-Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας, μπορούν να χρησιμεύσουν ως υποδείγματα της νέας Συμφωνίας.
Τα μέσα πολιτικής, το ύψος και το είδος των φόρων, ποιος οργανισμός θα πρέπει να κλείσει και πώς θα αναδιαρθρωθεί η ΔΕΗ τα επόμενα χρόνια, πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο εσωτερικών επιλογών και θα κριθούν από την αποτελεσματικότητά τους να επιτυγχάνουν τους τεθέντες δημοσιονομικούς στόχους στον συμφωνημένο χρόνο.
Όπως δέκα χρόνια πριν, η αταλάντευτη επιλογή της ένταξης στην ΟΝΕ διέσωσε τη χώρα από τριτοκοσμικές περιπέτειες, έτσι και σήμερα, μόνο η υιοθέτηση ενός νέου προτύπου δυναμικής, ανταγωνιστικής και ισόρροπης ανάπτυξης με αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, μπορεί να διασφαλίσει την απρόσκοπτη πορεία της Ελλάδας Σε αυτήν την κατεύθυνση διατυπώνονται στη συνέχεια μια σειρά από πρακτικές προτάσεις άμεσων μεταρρυθμίσεων. Δεν είναι μεγαλεπήβολες και μάλλον δεν θα προκαλέσουν ριζικές ανατροπές στην πορεία της χώρας. Μην ξεχνάμε όμως ότι πολλές μεγαλοστομίες στο παρελθόν (όπως για παράδειγμα η επανίδρυση του κράτους), όδευσαν προς το κενό επειδή δεν είχαν καθόλου προετοιμαστεί και ίσως δεν τις είχαν πράγματι ενστερνιστεί όσοι τις επαγγέλθηκαν.
Οι προτάσεις αποσκοπούν περισσότερο να διαμορφώσουν ένα περιβάλλον όπου θα είναι ευκολότερη η προώθηση περισσότερων μεταρρυθμίσεων στο μέλλον, με περισσότερη αξιοπιστία και πιθανότητες επιτυχίας [1]. Κλειδί σε αυτή την κατεύθυνση, θα είναι η αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος, η ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων, η μόνιμη βελτίωση της δημοσιονομικής διαχείρισης και η επικράτηση ενός κλίματος συνοχής στην κοινωνία, χωρίς την τριπλή ανασφάλεια που δημιουργείται οικονομικά από την πλήρη εργασιακή απορρύθμιση, συνταξιοδοτικά από την απειλή κατάρρευσης του ασφαλιστικού συστήματος και στην καθημερινότητα, από την ανεξέλεγκτη μεταναστευτική πλημμυρίδα.
Οι προτάσεις αυτές είναι άμεσα υλοποιήσιμες και υπάρχει σχεδόν για όλες επαρκής προεργασία στην Ελλάδα και άφθονη εμπειρία από την εφαρμογή τους σε άλλες χώρες. Ανάμεσα σε διάφορες προτάσεις, ξεχωρίζει η πρόταση για τη ριζική αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος, χωρίς αναδρομικές ανατροπές, με τήρηση των μέχρι τώρα δεδουλευμένων, αλλά και την ενιαία εφεξής μεταχείριση όλων των ασφαλισμένων. Όπως δηλαδή επιτάσσει το Σύνταγμα για την ισότητα των πολιτών.
________________________________________
[1] Ας τις αποκαλέσουμε σχηματικά «πρόναο» των αλλαγών, σε σύγκριση με τη μεγάλη λειτουργία που θα γίνει στην κανονική εκκλησία της μεταρρυθμιστικής ορθοδοξίας..
Το κείμενο αυτό είναι απόσπασμα από το βιβλίο, «Σώζεται ο Τιτανικός; Από το Μνημόνιο ξανά στην Ανάπτυξη» (Πόλις 2011), του Καθηγητή και πρώην Υπουργού Οικονομίας, Νίκου Χριστοδουλάκη. Η δημοσίευση γίνεται με την έγκριση του συγγραφέα.
Ολόκληρο το κεφάλαιο: «Πρακτικές μεταρρυθμίσεις: Προτάσεις ισονομίας, κινήτρων και ευκαιριών».
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου