Του Γιώργου
Σταθάκη *
Η κυβέρνηση ζει σε κατάσταση τεχνητής ευφορίας. Η Ελλάδα
σώθηκε. Απέφυγε τον κίνδυνο εξόδου από το ευρώ. Πήρε το σύνολο των
προβλεπόμενων δόσεων για το 2012 και το 2013. Το χρέος "κουρεύτηκε"
κατά 40 δισ. Το πρόγραμμα ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών προχωράει. Ξεπάγωσαν
κάποια από τα χρήματα του ΕΣΠΑ. Το χρηματιστήριο ανέβηκε. Θα είναι μια καλή
τουριστική χρονιά. Οι καλές ειδήσεις φαίνεται να ακολουθούν η μία την άλλη. Οι
διαβεβαιώσεις των ξένων είναι πλέον υπερενθουσιώδεις. Αίφνης η Ελλάδα έγινε το
υπόδειγμα χώρας για τους Γερμανούς αξιωματούχους, που βλέπουν πλέον σοβαρότητα,
επιμονή και πειθαρχία από την ελληνική κυβέρνηση στην τήρηση των συμφωνηθέντων.
Η αξιοπιστία της χώρας αποκαταστάθηκε. Και αφού η οικονομία είναι ψυχολογία, τί
καλύτερο θα μπορούσε να είχε συμβεί;
Αυτά τα ευχάριστα νέα παρακάμπτουν τα δυσάρεστα. Που δεν
είναι άλλα από τα συμφωνηθέντα. Το 2013 θα εφαρμοστούν τα μέτρα που ψηφίστηκαν
σε δύο δόσεις. Οι περικοπές δαπανών κατά 10 σχεδόν δισ. ευρώ και η αύξηση των
φορολογικών εσόδων κατά 2 δισ. ευρώ. Αυτή είναι η μεγαλύτερη ετήσια προσαρμογή
μέχρι στιγμής εντός του Μνημονίου. Οι μισθοί θα συνεχίσουν να συρρικνώνονται,
όπως και η ανεργία, και η ύφεση θα φθάσει στο απόλυτο ρεκόρ της τελευταίας
εξαετίας, το -6,5% του ΑΕΠ.
Τα τέσσερα μεγάλα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας που
εκπορεύονται από το Μνημόνιο παραμένουν απολύτως ενεργά. Το δημόσιο χρέος είναι
μη βιώσιμο. Η δημοσιονομική σταθεροποίηση παραμένει εύθραυστη λόγω της
τεράστιας ύφεσης. Το τραπεζικό σύστημα δεν σταθεροποιείται οριστικά. Και η
κατάρρευση της οικονομίας δεν διαφαίνεται πού και πώς θα σταματήσει.
Στα τέλη του 2013 τα θέματα θα παραμένουν ίδια. Το δημόσιο
χρέος θα απαιτεί νέο, ίσως μεγαλύτερο κούρεμα. Το ΔΝΤ το προσδιόρισε στα 120
δισ. τον περασμένο μήνα και έγιναν 40 δισ. με τις αποφάσεις του Eurogroup. Το
θέμα θα επανέλθει μετά τις γερμανικές εκλογές.
Η εξισορρόπηση του προϋπολογισμού το 2013 θα δοκιμαστεί από
τα συρρικνούμενα έσοδα του ΦΠΑ και του πετρελαίου, τη μη πληρωμή του φόρου
εισοδήματος (την αύξηση δηλαδή των χρεών προς την εφορία) και από τη γενίκευση
της φοροδιαφυγής. Στον αντίποδα, οι τρομακτικές περικοπές δαπανών θα
δοκιμάζονται από το ανεφάρμοστο πολλών από αυτές, καθώς θα γίνεται υποχρεωτικό
να κλείσουν βασικές υπηρεσίες σε εκπαίδευση, υγεία και δημόσιες υπηρεσίες.
Το τραπεζικό σύστημα θα σταθεροποιηθεί αρχικά με την
ανακεφαλαιοποίηση, αλλά θα συνεχίσει να δοκιμάζεται από τα "κόκκινα"
δάνεια καταναλωτών και επιχειρήσεων και την ανάγκη μιας μεγάλης αναδιάρθρωσης
που θα το προσαρμόσει στα σημερινά δεδομένα της ελληνικής οικονομίας.
Ταυτόχρονα θα παραμένει ερωτηματικό εάν θα επιβιώσει παραμένοντας σε ελληνικά
χέρια ή θα μπει στην περιπέτεια των εξαγορών από ξένες τράπεζες.
Τέλος, η συνεχιζόμενη ύφεση δεν διαφαίνεται πώς θα
αντιστραφεί. Οι τράπεζες θα στερούνται ρευστότητας, παρά την ανακεφαλαιοποίηση,
όσο θα αδυνατούν να δανειοδοτούνται κανονικά. Το Δημόσιο θα συνεχίσει να
συρρικνώνει το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων. Το ΕΣΠΑ θα δώσει μια μικρή
ανακούφιση, αλλά μέχρι εκεί. Οι ιδιωτικοποιήσεις θα περιοριστούν στις μικρής
απόδοσης εκποιήσεις οργανισμών, τύπου ΟΠΑΠ. Οι ιδιωτικές επενδύσεις θα
αναστέλλονται για όσο διάστημα η μακροοικονομική κατάσταση θα παραμένει
ασταθής.
Στο τέλος του χρόνου η κατάσταση θα επαναφέρει την προφανή
δεινή πραγματικότητα της οικονομίας. Η ύφεση θα έχει καταρρακώσει το παραγωγικό
δυναμικό της οικονομίας, η ανεργία θα έχει απορροφήσει το πιο δυναμικό κομμάτι
του εργατικού δυναμικού και οι οικονομικοί θεσμοί, όπως οι τράπεζες και το
κράτος, θα ξαναμετρούν την ανημπόρια τους απέναντι στην επιδεινούμενη
οικονομική κατάσταση.
Η ιδέα της νέας αρχής θα επανέλθει στα ευρωπαϊκά χέρια. Νέα
δανειοδότηση; Νέο Μνημόνιο; Μεγάλο και αποφασιστικό "κούρεμα"; Σημαντικό
νέο βοήθημα για καθαρά αναπτυξιακούς σκοπούς; Μία ακόμα βίαιη προσαρμογή των
μισθών; Νέο σκληρό δημοσιονομικό πακέτο; Ποιος ξέρει; Σε κάθε περίπτωση, η
τεχνητή ευφορία θα έχει παρέλθει. Αυτό που θα είναι πάλι στην ημερήσια διάταξη
θα είναι το σημείο μηδέν. Και η Ελλάδα δεν θα είναι μόνη της, καθώς ο αριθμός
των χωρών σε Μνημόνιο θα βαίνει αυξανόμενος για όσο διάστημα οι πολιτικές
λιτότητας θα οδηγούν τη μία μετά την άλλη τις ευρωπαϊκές οικονομίες σε αδυναμία
εξυπηρέτησης των χρεών τους.
* Ο Γιώργος Σταθάκης είναι καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο
Κρήτης - Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ / avgi.gr
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου